مقدمه
يكي از حياتيترين اهداف و منافع يك كشور، تأمين و حفظ امنيت ملي است. تحقق اين مهم در گرو شرايطي است كه دولت و بويژه ملت بخصوص، از تواناييهايي بهرهمند باشند كه بتوانند با هرگونه تهديد يا اقدام عليه منافع و ارزشهاي مادي و معنوي خود كه آنها را حياتي ميدانند، مقابله نمايند در مفهوم سنتي و سختافزار امنيت، دولتها ميكوشند تا از طريق تقويت هرچه بيشتر بنيه نظامي خود، از ميزان آسيبپذيري و تهديدات بكاهند. در اين راستا، سعي دولت به عنوان متولي رسمي امنيت جامعه برآن است كه با جذب سرمايههاي داخلي و جلب همكاري طبقات و اقشار خاص از طريق بالابردن سطح آموزشها و ارتقاي كيفيت ادوات جنگي، نيروهاي ويژه تأمين كننده امنيت را در برابر تجاوزات و توطئههاي احتمالي مجهز كرده و آماده دفاع نمايند. در اين نگرش، مقوله تأمين و تضمين امنيت جامعه به صورت يك وظيفه برعهده نيروهاي مسلح اعم از ارتش و ساير نيروهاي امنيتي گذارده ميشود و روابط دولت با مردم نيز در حد ارتباط با قشر يا اقشار خاص و نه همه آحاد ملت، خلاصه و محدود ميگردد.
روند مذكور تا پيش از وقوع انقلاب اسلامي، در ايران نيز رايج و متداول بود. اما رخداد انقلاب با مشاركت گسترده مردم، رويه تكيه دولت به طبقات خاص كه عمدتاً به دليل تأمين منافع خود، اتكاي دولت به خويش را تحمل ميكردند، دگرگون ساخت و تكيه نظام پيش از آن كه بر طبقه خاصي باشد، بر عموم ملت قرار گرفت و بدين گونه مخروط واژگونه قدرت در دوران حكومت شاهنشاهي، حالت طبيعي خود را بازيافت و بر قاعده وسيع و با ثبات خود يعني حمايت مردم قرار گرفت و بدين گونه از آسيبپذيري و تزلزلي كه در حالت غيرطبيعي خود با آن مواجه بود، رها گشت.
بدين ترتيب، در جمهوري اسلامي ايران، حفظ نظام سياسي، حفظ و گسترش اسلام ناب، حفظ تماميت ارضي و تأمين منافع و نيازهاي حياتي اقتصادي جزو مهمترين اهداف و ارزشهايي قلمداد شد كه تهديد عليه آنها، تهديد عليه امنيت ملي به حساب ميآمد. در اين بين، بسيج كه نيروي متشكل از قواي داوطلب و مردمي بود، با داشتن تواناييهاي فرهنگي و اجتماعي و گستردگي ردههاي تحت پوشش و بخصوص انعطافپذيري و سرعت عمل ناشي از تركيب غالباً جوان آن، ضمن اينكه هزينهاي اندك صرف ميكرد و در شرايطي كه جمهوري اسلامي با محدوديتهايي براي افزايش سطح بازدارندگي و توانايي ملي در ابزارهاي متعارف قدرت ملي با انواع تهديدات مواجه بود، نقش حياتي در تأمين و حفظ امنيت ملي در جمهوري اسلامي ايفا نمود.
و بدين گونه در نظام انقلابي ايران، حضور و مشاركت گسترده مردم و بويژه جوانان، محدوده تنگ امنيتي را تحت تأثير خود قرار داد و آن را از حالت انحصار به نيروهاي رسمي خارج ساخت و به يُمن احساس مسؤوليت همگاني، مقوله امنيت ملي در چارچوب دفاع از انقلاب و آرمانهاي بلند آن جنبه عمومي به خود گرفت.
معبر
ادامه مطلب